Współczesne samochody z silnikiem diesla, choć bardziej zaawansowane technologicznie i ekologiczne niż ich poprzednicy, nadal wymagają odpowiedniej eksploatacji, zwłaszcza gdy są użytkowane głównie na krótkich dystansach. Jazda na krótkich odcinkach może prowadzić do szeregu problemów, które wpływają na żywotność silnika, systemów oczyszczania spalin oraz ogólną kondycję pojazdu. W tym przewodniku dowiesz się, jak minimalizować negatywne skutki takiej eksploatacji i jak dbać o swojego diesla, by służył Ci przez długie lata bezawaryjnej jazdy.

Choć silniki diesla kojarzone są przede wszystkim z długimi trasami i niskim spalaniem, wielu kierowców użytkuje je w warunkach miejskich, na krótkich dystansach. Niestety, ten tryb jazdy nie sprzyja tego typu jednostkom napędowym. Silnik diesel, aby pracować optymalnie i prawidłowo spełniać normy emisji spalin, potrzebuje osiągnąć odpowiednią temperaturę roboczą. Krótkie przejazdy, zwłaszcza w chłodniejsze dni, uniemożliwiają pełne rozgrzanie silnika i jego podzespołów, co może prowadzić do nagromadzenia się szkodliwych osadów i obniżenia efektywności systemów oczyszczania spalin, takich jak filtr cząstek stałych (DPF) czy system recyrkulacji spalin (EGR).

Dlaczego krótkie odcinki szkodzą dieslowi?

🌡️
Niskie temperatury pracy
Silnik nie osiąga optymalnej temperatury roboczej, co zwiększa zużycie i sprzyja powstawaniu nagarów.
💨
Problemy z DPF
Filtr cząstek stałych nie ma szans na prawidłową regenerację, co prowadzi do jego zapchania.
🔄
Problemy z EGR
System recyrkulacji spalin może się zanieczyszczać, co wpływa na pracę silnika.
💧
Rozcieńczenie oleju
Niedopalone paliwo może przedostawać się do oleju silnikowego, obniżając jego właściwości smarne.
🔋
Problemy z akumulatorem
Alternator nie ma wystarczająco czasu na naładowanie akumulatora, zwłaszcza przy częstym rozruchu.
🔧
Większe zużycie elementów
Częste rozruchy i praca na zimno zwiększają zużycie elementów silnika i układu wydechowego.

Wpływ jazdy na krótkich odcinkach na filtr cząstek stałych (DPF)

Filtr cząstek stałych (DPF), znany również jako FAP w niektórych modelach, to kluczowy element współczesnych diesli, odpowiedzialny za wyłapywanie szkodliwych cząstek sadzy ze spalin. Aby DPF działał poprawnie, musi regularnie przechodzić proces regeneracji. Regeneracja polega na spaleniu nagromadzonej sadzy w wysokiej temperaturze (kilkaset stopni Celsjusza). Ten proces jest inicjowany automatycznie przez komputer pojazdu, gdy filtr osiągnie określony poziom zapełnienia. Niestety, regeneracja wymaga odpowiednich warunków – zazwyczaj jazdy ze stałą prędkością przez dłuższy czas, co pozwala na osiągnięcie i utrzymanie wysokiej temperatury spalin. Krótkie przejazdy uniemożliwiają osiągnięcie tych warunków, w efekcie czego regeneracja jest przerywana lub w ogóle się nie rozpoczyna. Prowadzi to do stopniowego zapchania DPF, co objawia się spadkiem mocy, zwiększonym spalaniem, a ostatecznie może wymagać kosztownej wymiany filtra.

Objawy zapchanego DPF

  • Zapalone kontrolki ostrzegawcze na desce rozdzielczej (np. kontrolka DPF, check engine)
  • Spadek mocy silnika
  • Zwiększone zużycie paliwa
  • Nieregularna praca silnika na wolnych obrotach
  • Zwiększone dymienie z rury wydechowej
  • Charakterystyczny zapach spalenizny

Warto pamiętać, że ignorowanie problemów z DPF może prowadzić do poważniejszych awarii, a nawet uszkodzenia turbosprężarki czy silnika. Dlatego tak ważne jest, aby dbać o prawidłową eksploatację pojazdu wyposażonego w ten system.

Praktyczne porady jak jeździć dieslem na krótkich odcinkach

Choć idealnym scenariuszem dla diesla są długie trasy, nie oznacza to, że musisz rezygnować z tego typu napędu, jeśli większość Twoich przejazdów to krótkie dystanse. Stosując się do kilku prostych zasad, możesz zminimalizować negatywne skutki takiej eksploatacji i przedłużyć żywotność swojego samochodu. Oto praktyczne porady:

Regularne "przegonienie" samochodu
Najlepszym sposobem na zapobieganie problemom z DPF i nagarami jest regularne odbywanie dłuższych tras.
Idealny sposób na: inicjację i zakończenie regeneracji DPF, rozgrzanie silnika i układu wydechowego, wypalenie nagarów.
Unikanie gaszenia zimnego silnika
Jeśli wiesz, że za chwilę ponownie uruchomisz silnik, lepiej go nie gasić na krótką chwilę.
Idealny sposób na: uniknięcie dodatkowego obciążenia dla akumulatora i rozrusznika, szybsze osiągnięcie temperatury roboczej przy kolejnym uruchomieniu.
Odpowiedni styl jazdy na krótkich odcinkach
Choć jazda na zimnym silniku powinna być łagodna, warto czasem utrzymywać wyższe obroty, gdy silnik jest już lekko rozgrzany.
Idealny sposób na: podniesienie temperatury spalin, co może pomóc w regeneracji DPF, zapobieganie odkładaniu się sadzy.
Stosowanie odpowiedniego paliwa
Wybieraj paliwo dobrej jakości, najlepiej z dodatkami uszlachetniającymi.
Idealny sposób na: czystsze spalanie, mniejszą ilość sadzy, lepszą kondycję układu paliwowego.
Regularna wymiana oleju i filtrów
Częstsza wymiana oleju silnikowego jest kluczowa przy jeździe na krótkich odcinkach.
Idealny sposób na: zapobieganie rozcieńczeniu oleju paliwem, utrzymanie optymalnych właściwości smarnych, dłuższą żywotność silnika.
Monitorowanie sygnałów samochodu
Zwracaj uwagę na kontrolki na desce rozdzielczej i inne sygnały świadczące o potencjalnych problemach.
Idealny sposób na: wczesne wykrycie problemów z DPF, EGR czy innymi systemami, zapobieganie poważniejszym awariom.

Wskazówki dotyczące regularnego "przegonienia" samochodu

  • Planuj dłuższą trasę (np. 20-30 km) przynajmniej raz na 1-2 tygodnie.
  • Wybierz trasę, która pozwoli na jazdę ze stałą prędkością (np. autostrada, droga ekspresowa).
  • Staraj się utrzymywać obroty silnika powyżej 2000 obr./min przez kilkanaście minut.
  • Idealne warunki do regeneracji DPF to jazda z prędkością około 80-100 km/h przez około 15-20 minut.
  • Nie przerywaj regeneracji DPF (objawia się np. zwiększonymi obrotami na postoju, głośniejszą pracą silnika, specyficznym zapachem).

Szczególna troska o systemy oczyszczania spalin

Systemy takie jak DPF i EGR są najbardziej narażone na negatywne skutki jazdy na krótkich odcinkach. Dlatego wymagają one szczególnej uwagi i odpowiedniej pielęgnacji.

Dbaj o filtr cząstek stałych (DPF)

1

Regularne "przegonienie"

Jak już wspomniano, regularne dłuższe trasy są kluczowe dla prawidłowej regeneracji DPF.

2

Nie przerywaj regeneracji

Jeśli zauważysz, że samochód przechodzi regenerację (np. zwiększone obroty na postoju, głośniejsza praca silnika, charakterystyczny zapach), staraj się kontynuować jazdę, aż proces się zakończy.

3

Stosuj odpowiedni olej

Używaj oleju silnikowego spełniającego specyfikacje producenta samochodu, często oznaczanego jako "Low SAPS" (niska zawartość popiołów siarczanowych, fosforu i siarki), który jest przeznaczony do silników z DPF.

4

Dodatki do paliwa

Na rynku dostępne są dodatki do paliwa, które wspomagają czyszczenie i regenerację DPF. Warto rozważyć ich stosowanie przy częstej jeździe miejskiej.

5

Profesjonalne czyszczenie DPF

W przypadku problemów z zapchanym DPF, zamiast od razu decydować się na kosztowną wymianę, można rozważyć profesjonalne czyszczenie filtra. Istnieją różne metody, np. czyszczenie chemiczne czy hydrodynamiczne.

Dbaj o system recyrkulacji spalin (EGR)

1

Regularne "przegonienie"

Podobnie jak w przypadku DPF, dłuższe trasy pomagają utrzymać EGR w czystości.

2

Unikanie jazdy na bardzo niskich obrotach

Częsta jazda na bardzo niskich obrotach sprzyja odkładaniu się nagaru w układzie EGR.

3

Kontrola i czyszczenie

W przypadku problemów, zawór EGR można poddać czyszczeniu. Warto zlecić to zadanie wyspecjalizowanemu warsztatowi.

Słowniczek pojęć związanych z dieslem

DPF (Diesel Particulate Filter)
Filtr cząstek stałych, wychwytujący sadzę ze spalin silników diesla.
FAP (Filtre à Particules)
Francuska nazwa filtra cząstek stałych, stosowana głównie w samochodach grupy PSA (Peugeot, Citroën).
EGR (Exhaust Gas Recirculation)
System recyrkulacji spalin, który kieruje część spalin z powrotem do komory spalania w celu zmniejszenia emisji tlenków azotu.
Nagar
Osady węglowe powstające w wyniku niepełnego spalania paliwa, odkładające się w silniku i układzie wydechowym.
Regeneracja DPF
Proces spalania sadzy nagromadzonej w filtrze DPF, wymagający wysokiej temperatury spalin.
AdBlue (DEF - Diesel Exhaust Fluid)
Płyn stosowany w systemach SCR w celu redukcji emisji tlenków azotu. Nie jest bezpośrednio związany z DPF, ale często występuje w nowszych dieslach.

Dodatkowe aspekty dbania o diesla na krótkich odcinkach

Oprócz systemów oczyszczania spalin, jazda na krótkich odcinkach wpływa również na inne elementy samochodu. Warto zwrócić uwagę na kilka dodatkowych aspektów:

🔋

Akumulator

Większe obciążenie
Częste rozruchy i krótkie przejazdy nie dają alternatorowi wystarczająco czasu na pełne naładowanie akumulatora. Może to prowadzić do szybszego zużycia akumulatora i problemów z uruchomieniem samochodu, zwłaszcza w zimie. Warto rozważyć okresowe ładowanie akumulatora prostownikiem.
💧

Olej silnikowy

Ryzyko rozcieńczenia
Na zimnym silniku, niewielkie ilości niedopalonego paliwa mogą przedostawać się do oleju silnikowego, rozcieńczając go i obniżając jego właściwości smarne. Przy jeździe na krótkich odcinkach zaleca się częstszą wymianę oleju niż sugeruje producent (np. co 10-15 tys. km zamiast 20-30 tys. km).
💨

Układ wydechowy

Nagromadzenie wilgoci
Na krótkich odcinkach w układzie wydechowym skrapla się woda, która w połączeniu z sadzą tworzy agresywną mieszaninę. Może to przyspieszyć korozję elementów wydechu. Regularne "przegonienie" samochodu pomaga odparować tę wilgoć.
🔧

Turbosprężarka

Praca na zimno
Turbosprężarka pracuje w ekstremalnych temperaturach i wymaga odpowiedniego smarowania. Jazda na zimnym silniku, gdy olej nie osiągnął jeszcze optymalnej temperatury i lepkości, może wpływać na jej żywotność. Zawsze pozwól silnikowi rozgrzać się przed dynamiczną jazdą.

Alternatywy dla diesla przy jeździe na krótkich odcinkach

Jeśli większość Twoich przejazdów to krótkie dystanse w mieście, warto zastanowić się, czy silnik diesla jest dla Ciebie najlepszym wyborem. W takich warunkach znacznie lepiej sprawdzą się samochody z silnikiem benzynowym, hybrydowym lub elektrycznym. Są one mniej wrażliwe na jazdę na zimno i nie mają problemów z systemami oczyszczania spalin w takim stopniu jak diesle.

⛽ Silnik benzynowy

Zalety: Szybciej osiąga temperaturę roboczą, mniej wrażliwy na krótkie odcinki, niższe koszty serwisowania (brak DPF, EGR w takim stopniu jak w dieslach).

Wady: Zazwyczaj wyższe spalanie w cyklu miejskim niż diesel, wyższa emisja CO2.

🔌 Samochód elektryczny

Zalety: Zerowa emisja spalin, niskie koszty eksploatacji (energia elektryczna jest tańsza od paliwa), cicha praca, idealny do jazdy miejskiej.

Wady: Wyższa cena zakupu, ograniczony zasięg, czas ładowania, dostępność infrastruktury ładowania.

🔋 Samochód hybrydowy

Zalety: Niskie spalanie w mieście (silnik elektryczny wspomaga lub napędza samochód przy niskich prędkościach), niższa emisja spalin, cicha praca w trybie elektrycznym.

Wady: Wyższa cena zakupu niż samochód benzynowy, bardziej skomplikowana budowa.

Decyzja o wyborze odpowiedniego napędu powinna być podyktowana przede wszystkim Twoimi indywidualnymi potrzebami i stylem jazdy. Jeśli większość Twoich tras to krótkie przejazdy miejskie, warto poważnie rozważyć alternatywy dla diesla.

"Współczesny diesel na krótkich odcinkach jest jak maratończyk zmuszony do biegania sprintów – potrafi, ale nie jest to dla niego optymalne i na dłuższą metę może prowadzić do problemów."

Częste pytania dotyczące diesla i krótkich odcinków

Wielu kierowców ma wątpliwości dotyczące eksploatacji diesla w warunkach miejskich. Oto odpowiedzi na najczęstsze pytania:

  • Czy mogę w ogóle jeździć dieslem na krótkich odcinkach? Tak, możesz, ale musisz być świadomy potencjalnych problemów i stosować się do zaleceń dotyczących prawidłowej eksploatacji, zwłaszcza w zakresie dbania o DPF i EGR.
  • Jak często powinienem "przeganiać" samochód, jeśli jeżdżę głównie po mieście? Zaleca się dłuższą trasę (ok. 20-30 km z prędkością ok. 80-100 km/h) przynajmniej raz na 1-2 tygodnie.
  • Czy stosowanie dodatków do paliwa naprawdę pomaga? Dodatki do paliwa mogą wspomóc proces czyszczenia i regeneracji DPF, ale nie zastąpią regularnego "przegonienia" samochodu.
  • Co zrobić, gdy zapali się kontrolka DPF? Jeśli zapali się kontrolka DPF, oznacza to, że filtr jest zapchany i wymaga regeneracji. W pierwszej kolejności spróbuj odbyć dłuższą trasę z wyższą prędkością. Jeśli to nie pomoże, skontaktuj się z warsztatem.
  • Czy wycinanie DPF to dobre rozwiązanie? Wycinanie DPF jest nielegalne i wiąże się z ryzykiem mandatu, unieważnienia przeglądu technicznego oraz problemów z ubezpieczeniem. Co więcej, samochód bez DPF emituje znacznie więcej szkodliwych cząstek stałych.
  • Jakie są koszty wymiany DPF? Wymiana DPF to kosztowna operacja, która w zależności od modelu samochodu może wynosić od kilku do kilkunastu tysięcy złotych.

Pamiętaj o regularnym serwisowaniu

  • Nie przedłużaj interwałów wymiany oleju i filtrów, zwłaszcza przy jeździe na krótkich odcinkach.
  • Regularnie kontroluj stan akumulatora.
  • Zlecaj przeglądy samochodu zgodnie z zaleceniami producenta.
  • W przypadku zauważenia niepokojących objawów (np. spadek mocy, zwiększone spalanie, dziwne dźwięki), nie zwlekaj z wizytą w warsztacie.

Zadbaj o swojego diesla!

Choć jazda dieslem na krótkich odcinkach wiąże się z pewnymi wyzwaniami, stosując się do powyższych zasad, możesz znacząco zminimalizować ryzyko awarii i cieszyć się bezproblemową eksploatacją swojego samochodu. Regularne "przegonienie", dbałość o systemy oczyszczania spalin i odpowiedni styl jazdy to klucz do sukcesu.

Podsumowanie

Eksploatacja samochodu z silnikiem diesla na krótkich odcinkach wymaga świadomości i odpowiedniej pielęgnacji. Głównym problemem w takich warunkach jest brak możliwości osiągnięcia i utrzymania optymalnej temperatury roboczej silnika i układu wydechowego, co negatywnie wpływa na systemy oczyszczania spalin (DPF, EGR) i kondycję silnika.

Pamiętaj o kluczowych zasadach:

  • Regularnie odbywaj dłuższe trasy, aby umożliwić regenerację DPF i rozgrzać silnik.
  • Unikaj gaszenia zimnego silnika na krótką chwilę.
  • Stosuj odpowiedni styl jazdy, unikając ciągłej jazdy na bardzo niskich obrotach.
  • Wybieraj paliwo dobrej jakości i stosuj odpowiedni olej silnikowy.
  • Nie zaniedbuj regularnego serwisowania samochodu.
  • Monitoruj sygnały ostrzegawcze z deski rozdzielczej.

Jeśli Twoje codzienne trasy to głównie krótkie dystanse w mieście, warto rozważyć, czy diesel jest dla Ciebie najlepszym rozwiązaniem. Alternatywy takie jak silniki benzynowe, hybrydowe czy elektryczne mogą okazać się bardziej ekonomiczne i mniej problematyczne w takich warunkach. Niezależnie od wyboru, pamiętaj, że odpowiednia eksploatacja i regularne serwisowanie to klucz do długiej i bezawaryjnej pracy każdego samochodu.

Autor

Jan Kowalski

Dziennikarz motoryzacyjny z ponad 10-letnim doświadczeniem. Pasjonat szybkich samochodów i nowych technologii. Przetestował ponad 500 różnych modeli samochodów.